Liên kết
Tới phần này, bạn đã có thể làm một trang web đơn giản với nội dung chỉ gồm văn bản, và có khả năng tổ chức phần nội dung có cấu trúc và có ngữ nghĩa. Phần này sẽ giới thiệu cách thức để liên kết từ trang web này đến trang web khác; từ trang web này đến website khác; hoặc từ phần này tới một phần khác trong một trang web.
Liên kết (link) là một công cụ khá đặc biệt, nhờ nó nên chúng ta có thể đi từ trang web này đến trang web khác, giúp chúng ta lang thang trong một không gian thông tin rộng lớn. Quan trọng hơn nó chính là công cụ để tạo ra mạng lưới thông tin toàn cầu (WWW).
Trước khi thực hành sử dụng link trong HTML, bạn cần tìm hiểu một số khái niệm liên quan như Web, Internet, webpage, website, webapp, hypertext.
1 Web, Internet là gì ?
Web là gì ?
Web hay WWW là viết tắt của World Wide Web.
Web là không gian thông tin toàn cầu.
Web là một hệ thống bao gồm các đặc điểm sau:
– Chứa thông tin dưới dạng tài liệu (document) và các dạng tài nguyên khác, gọi chung là tài nguyên web
– Mỗi tài nguyên web (ví dụ trang web, hình ảnh, video) có một URL cụ thể
– Các tài nguyên web được gắn kết với nhau bằng các liên kết (link) trong các siêu văn bản (hypertext)
– Có thể truy cập tới các tài nguyên web thông qua Internet
Tim Berners-Lee là người phát minh ra WWW vào năm 1989, ông cũng là người tạo ra trình duyệt web đầu tiên vào năm 1990.
Để dễ hiểu về web, hãy quan sát việc đọc báo mạng hàng ngày. Để đọc báo mạng, cần phải có một kết nối vào hệ thống mạng Internet. Sau đó mở máy tính, mở trình duyệt, nhập địa chỉ trang báo vào thanh địa chỉ của trình duyệt (address bar), ví dụ https://tuoitre.vn. Bấm phím Enter, nội dung của trang báo sẽ gồm các tin tức dạng văn bản, hình ảnh hoặc video. Trang báo là một siêu văn bản.Thử bấm vào mỗi mục (liên kết) trên trang báo và quan sát sự thay đổi nội dung giao diện và nội dung trên thanh địa chỉ, mỗi mục sẽ ứng với một URL khác nhau.
Các thành phần liên quan đến web gồm:
Nội dung – content |
Máy tìm kiếm – search engine |
Trình duyệt – browser |
Web hay WWW |
Internet |
Mạng – network |
Máy tính – computer |
Internet là gì ?
Nhiều người thường xem Internet và web là một. Tuy nhiên, đây là hai cái khác nhau.
Internet là một hệ thống kết nối toàn cầu của các mạng máy tính (computer network).
Trong khi, web là không gian thông tin toàn cầu, là tập hợp có liên kết của các tài liệu và các tài nguyên web khác.
Hiểu nôm na, Internet cung cấp hạ tầng, còn web là nội dung nằm trên hạ tầng Internet.
2 Trang web, website, ứng dụng web là gì ?
Trang web là gì
Trang web (web page hay webpage) là một tài liệu, được sử dụng trong hệ thống web, hoặc trong trình duyệt. Nhắc lại, tài liệu là một vật mang tin. Trang web là một siêu văn bản. Ví dụ, mở trình duyệt gõ vào địa chỉ “https://www.w3.org”, gõ phím Enter, khi đó mọi thông tin xuất hiện trên màn hình chính là nội dung của một trang web.
Trang web là các trang đơn vị để cấu thành website. Ví dụ, một website có thể được cấu thành từ các trang web sau: trang chủ, trang tin, trang quản trị, trang đăng nhập.
Mỗi trang web thường phục vụ cho một mục đích cụ thể. Đây là địa chỉ của một trang web, “www.congty.com/index.html”. Một website có thể chỉ bao gồm một trang web.
Với người dùng, trang web là một trang thông tin, được thể hiện trên trình duyệt. Với hệ thống máy tính, trang web là một tập tin. Tùy thuộc vào lập trình viên đã sử dụng ngôn ngữ gì để tạo ra trang web, mà tập tin sẽ có phần mở rộng khác nhau, ví dụ: .html, .php, .aspx, .jsp.
Tuy nhiên, dù sử dụng ngôn ngữ gì để tạo ra trang web thì cuối cùng trang web cũng phải được chuyển về dạng tài liệu HTML hay mã HTML, trước khi trình duyệt có thể hiển thị nó. Trình duyệt sẽ biên dịch mã HTML, kết hợp với các thành phần khác như các kịch bản (script), các tập tin định dạng (style sheet), hình ảnh, âm thanh, video, để hiển thị nội dung của một trang web.
Trang web khi ở dạng mã nguồn (HTML, PHP, ASP, JAVA) sẽ chỉ là văn bản thô (plain text), nghĩa là chỉ gồm các kí tự ở dạng tự nhiên nhất, dạng mã ASCII, không được định dạng, không có hình ảnh, âm thanh, video.
Ví dụ, để xem trang web ở dạng mã HTML, làm như sau: tại trình duyệt, bấm chuột phải vào một trang web bất kỳ, chọn “View page source”, một cửa sổ kết quả hiện ra, đó chính là nội dung của trang web ở dạng mã HTML.
Trang web được chia thành hai loại: trang web tĩnh và trang web động.
Trang web tĩnh là gì ?
Trang web tĩnh (static web page, flat page hoặc stationary page[2]): là trang web chứa nội dung cố định, nội dung này là giống nhau với mọi người dùng, mọi ngữ cảnh. Người dùng không có khả năng tương tác với nó.
Mã nguồn của trang web tĩnh thường là một tài liệu HTML, được lưu dưới dạng một tập tin.
Mã nguồn của trang web tĩnh có thể được lưu trong cơ sở dữ liệu, thậm chí bao gồm cả các trang được tạo ra bằng một mẫu có sẵn (template) và được phân phối thông qua một server ứng dụng, miễn là các trang kết quả không thể thay đổi và luôn thể hiện như khi nó được lưu trữ.
Trang web tĩnh thích hợp cho các nội dung ít hoặc không cần cập nhật.
Trang web động là gì ?
Trang web động (dynamic web page, live web page, hoặc interactive web page): là trang web mà nội dung của nó có thể thay đổi tùy thuộc vào ngữ cảnh và điều kiện khác nhau. Việc thay đổi có thể được thực hiện tại phía server (server-side) bằng các ngôn ngữ lập trình phía server (ví dụ: C#, PHP, Java, Python, Ruby, JavaScript) hoặc tại phía client (client-side) bằng ngôn ngữ lập trình phía client (ví dụ JavaScript), hoặc kết hợp cả phía client và phía server bằng kĩ thuật Ajax.
Website là gì ?
Vì chưa biết từ tiếng Việt tương đương, nên dùng luôn tiếng Anh cho khái niệm website.
Website là một tập hợp nhiều trang web có liên quan đến nhau. Thông thường, website có một cái tên duy nhất, gọi là tên miền (domain name). Website được đặt trên ít nhất một máy chủ web (web server). Người dùng có thể truy cập tới website bằng mạng công cộng (Internet) hoặc mạng nội bộ (LAN) thông qua địa chỉ của nó (URL).
Người ta sử dụng website cho nhiều mục đích khác nhau, ví dụ: giải trí, mạng xã hội, tin tức, giáo dục. Website có thể thuộc về cá nhân, công ty, chính phủ hoặc các tổ chức xã hội.
Có thể xuất bản các website ra công chúng để mọi người truy cập và hình thành không gian thông tin toàn cầu (WWW - World Wide Web), hoặc không xuất bản ra công chúng mà chỉ cho phép một số ít người truy cập, ví dụ website nội bộ của một công ty, chỉ cho phép các nhân viên của một công ty truy cập, lúc này website trở thành một phần của mạng Intranet.
Người dùng có thể truy cập website bằng máy tính để bàn (desktop), máy tính xách tay (laptop), máy tính bảng (tablet), điện thoại thông minh (smartphone) và ti vi thông minh (smart TV).
Website được chia thành hai loại là website tĩnh (static website) và website động (dynamic website).
Website tĩnh là website chỉ chứa các trang web tĩnh.
Website động là website có chứa các trang web động.
Ứng dụng web là gì ?
Ứng dụng web (web application hoặc web app): là một chương trình máy tính hoạt động dựa trên mô hình client-server, trong đó chương trình được lưu trên server, giao diện người dùng được chạy trên một trình duyệt web, tạm hiểu là, chương trình để ở một nơi (server), người dùng thì lại ở một nơi khác (client), hay chương trình để ở máy tính này, nhưng khi sử dụng thì lại dùng ở một máy tính khác. Nó khác so với ứng dụng trên máy tính đơn.
Ứng dụng web hoạt động dựa trên nền tảng web. Người dùng có thể chạy ứng dụng thông qua Internet, Intranet. Để tạo ra ứng dụng web, người ta thường sử dụng các ngôn ngữ lập trình kết hợp với các framework chuyên dụng.
Chưa có sự phân biệt rõ ràng giữa trang web động và ứng dụng web, nói chung cứ website nào có chức năng tương tự như một ứng dụng máy tính hoặc ứng dụng di động thì được xem như một ứng dụng web.
Một số ví dụ về các ứng dụng web: thư điện tử, bán hàng trực tuyến, diễn đàn, nhật kí mạng, bản đồ, quản lý nhân lực, quản lý y tế và chăm sóc sức khỏe.
So sánh sự khác nhau giữa website động và ứng dụng web:
Website động | Ứng dụng web |
– Cho phép người dùng tương tác và thêm nội dung, tuy nhiên phần lớn nội dung vẫn là do nhà phát triển tạo ra. – Ít phức tạp và dễ phát triển hơn so với ứng dụng web. | – Hoạt động dựa trên sự tương tác từ người dùng, hầu hết nội dung và dữ liệu là do người dùng đóng góp – Giống như một ứng dụng máy tính – Phức tạp và cần nhiều kĩ năng hơn để phát triển so với website động |
3 Siêu văn bản là gì ?
Siêu văn bản (hypertext) là một tài liệu có chứa siêu liên kết, do có chứa siêu liên kết nên nó cho phép truy tìm các nội dung không theo tuần tự. Người đọc có thể tự do duyệt theo các dấu vết liên quan qua suốt tài liệu đó, thậm chí qua cả tài liệu khác, bằng các liên kết xác định sẵn, do người sử dụng/người lập trình tạo ra.
Vì siêu văn bản là một tài liệu, nên siêu văn bản không chỉ chứa văn bản mà còn chứa các kiểu dữ liệu khác, ví dụ: hình ảnh, âm thanh, video, chương trình.
Vậy mã nguồn của trang web gọi là siêu văn bản hay trang web thành phẩm (trang web đang hoạt động, đã được trình duyệt biên dịch) gọi là siêu văn bản? Câu trả lời là trang web thành phẩm chính là một siêu văn bản, trong khi mã nguồn của trang web chỉ là văn bản thô (plain text).
Hình dưới đây so sánh văn bản thường và siêu văn bản. Với văn bản thường, nội dung của văn bản được tổ chức theo kiểu tuần tự, trong khi với siêu văn bản, phần nội dung được gắn thêm các siêu liên kết, người đọc có thể duyệt theo các siêu liên kết để đọc các nội dung liên quan.
Nhờ có siêu văn bản, người ta có thể tạo ra mối liên kết giữa các thông tin trên toàn hệ thống mạng, tạo thành một mạng lưới thông tin xuyên suốt trên Internet.
Siêu văn bản là một trong những nền tảng quan trọng của không gian thông tin toàn cầu (World Wide Web hay Web hay WWW).
.jpg)
.jpg)
0 Nhận xét