Bài 09: Toán tử số học

 

1: Toán tử số học

Các toán hạng của các toán tử số học phải ở dạng số. Các toán hạng kiểu boolean không sử dụng được, các toán hạng ký tự cho phép sử dụng loại toán tử này. Một vài kiểu toán tử được liệt kê trong bảng dưới đây. 

Giả sử chúng ta có biến số nguyên a = 10 và b = 20.

Toán tử	Mô tả
+	Cộng Trả về giá trị là tổng của hai toán hạng	a + b sẽ là 30
-	Trừ Trả về kết quả là hiệu của hai toán hạng.	a + b sẽ là -10
*	Nhân Trả về giá trị là tích của hai toán hạng.	a + b sẽ là 200
/	Chia Trả về giá trị là thương của phép chia.	b / a sẽ là 2
%	Phép lấy modul Giá trị trả về là phần dư của phép chia	b % a sẽ là 0
++	Tăng dần Tăng giá trị của biến lên 1. Ví dụ a++ tương đương với a = a + 1	a++ sẽ là 11
--	Giảm dần Giảm giá trị của biến 1 đơn vị. Ví dụ a-- tương đương với a = a - 1	a-- sẽ là 9
+=	Cộng và gán giá trị Cộng các giá trị của toán hạng bên trái vào toán hạng bên phải và gán giá trị trả về vào toán hạng bên trái. Ví dụ c += a tương đương c = c + a	a += 2 sẽ là 12
-=	rừ và gán giá trị Trừ các giá trị của toán hạng bên trái vào toán toán hạng bên phải và gán giá trị trả về vào toán hạng bên trái. Ví dụ c -= a tương đương với c = c - a	a -= 2 sẽ là 8
*=	Nhân và gán Nhân các giá trị của toán hạng bên trái với toán toán hạng bên phải và gán giá trị trả về vào toán hạng bên trái. Ví dụ c *= a tương đương với c = c*a	a *= 2 sẽ là 20
/=	Chia và gán Chia giá trị của toán hạng bên trái cho toán toán hạng bên phải và gán giá trị trả về vào toán hạng bên trái. Ví dụ c /= a tương đương với c = c/a	a /= 2 sẽ là 5
%=	Lấy số dư và gán Chia giá trị của toán hạng bên trái cho toán toán hạng bên phải và gán giá trị số dư vào toán hạng bên trái. Ví dụ c %= a tương đương với c = c%a	a /= 8 sẽ là 2

 2: Toán tử Bit 

Các toán tử dạng bit cho phép chúng ta thao tác trên từng bit riêng biệt trong các kiểu dữ liệu nguyên thuỷ

Toán tử	Mô tả
~	Phủ định NOT Trả về giá trị phủ định của một bít.
&	Toán tử AND Trả về giá trị là 1 nếu các toán hạng là 1 và 0 trong các trường hợp khác
|	Toán tử OR Trả về giá trị là 1 nếu một trong các toán hạng là 1 và 0 trong các trường hợp khác.
^	Toán tử Exclusive OR Trả về giá trị là 1 nếu chỉ một trong các toán hạng là 1 và trả về 0 trong các trường hợp khác.
>>	Dịch phải Chuyển toàn bộ các bít cuả một số sang phải một vị trí, giữ nguyên dấu của số âm. Toán hạng bên trái là số bị dịch còn số bên phải chỉ số vị trí mà các bít cần dịch.
<<	Dịch trái Chuyển toàn bộ các bít cuả một số sang trái một vị trí, giữ nguyên dấu cuả số âm. Toán hạng bên trái là số bị dịch còn số bên phải chỉ số vị trí mà các bít cần dịch.

 3: Các toán tử quan hệ 

Các toán tử quan hệ được sử dụng kiểm tra mối quan hệ giữa hai toán hạng. Kết quả của một biểu thức có dùng các toán tử quan hệ là những giá trị Boolean (logic “true” hoặc “false”). Các toán tử quan hệ được sử dụng trong các cấu trúc điều khiển.

Toán tử	Mô tả
==	So sánh bằng Toán tử này kiểm tra sự tương đương của hai toán hạng
!=	So sánh khác Toán tử này kiểm tra sự khác nhau của hai toán hạng
>	Lớn hơn Kiểm tra giá trị của toán hạng bên phải lớn hơn toán hạng bên trái hay không
<	Nhỏ hơn Kiểm tra giá trị của toán hạng bên phải có nhỏ hơn toán hạng bên trái hay không
>=	Lớn hơn hoặc bằng Kiểm tra giá trị của toán hạng bên phải có lớn hơn hoặc bằng toán hạng bên trái hay không
<=	Nhỏ hơn hoặc bằng Kiểm tra giá trị của toán hạng bên phải có nhỏ hơn hoặc bằng toán hạng bên trái hay không

4:  Các toán tử logic 

Các toán tử logic làm việc với các toán hạng Boolean. Các toán tử quan hệ được sử dụng trong các cấu trúc điều khiển.

Toán tử	Mô tả
&&	Toán tử và (AND) Trả về một giá trị “Đúng” (True) nếu chỉ khi cả hai toán tử có giá trị “True”
||	Toán tử hoặc (OR) Trả về giá trị “True” nếu ít nhất một giá trị là True
^	Toán tử XOR Trả về giá trị True nếu và chỉ nếu chỉ một trong các giá trị là True, các trường hợp còn lại cho giá trị False (sai)
!	Toán tử phủ định (NOT) Toán hạng đơn tử NOT. Chuyển giá trị từ True sang False và ngược lại.

5: Các toán tử điều kiện 

Toán tử điều kiện là một loại toán tử đặc biệt vì nó bao gồm ba thành phần cấu thành biểu thức điều kiện. 

Cú pháp:

<biểu thức 1>   ?   <biểu thức 2>   :   <biểu thức 3>;

biểu thức 1: Biểu thức logic. Trả trả về giá trị True hoặc False

biểu thức 2: Là giá trị trả về nếu xác định là True

biểu thức 3: Là giá trị trả về nếu xác định là False

Ví dụ:

public class Test {

    public static void main(String[] args) {

        int a = 20;

        int b = 3;

 

        String s = (a % b == 0) ? "a chia het cho b" : "a khong chia het cho b";

        System.out.println(s);

    }

}

Kết quả:

a khong chia het cho b

6: Toán tử gán

Toán tử gán (=) dùng để gán một giá trị vào một biến và có thể gán nhiều giá trị cho nhiều biến cùng một lúc. 

Ví dụ: 

int var = 20;

int p,q,r,s;

p=q=r=s=var;

Trong ví dụ trên, đoạn lệnh sau gán một giá trị cho biến var và giá trị này lại được gán cho nhiều biến trên một dòng lệnh đơn. 

Dòng lệnh cuối cùng được thực hiện từ phải qua trái. Đầu tiên giá trị ở biến var được gán cho ‘s’, sau đó giá trị của ‘s’ được gán cho ‘r’ và cứ tiếp như vậy.

7: Thứ tụ ưu tiên của các toán tử

Thứ tự ưu tiên quyết định trật tự thực hiện các toán tử trên các biểu thức. Bảng dưới đây liệt kê thứ tự thực hiện các toán tử trong Java

Toán tử	Mô tả
1	Các toán tử đơn như +,-,++,--
2	Các toán tử số học và các toán tử dịch như *,/,+,-,<<,>>
3	Các toán tử quan hệ như >,<,>=,<=,= =,!=
4	Các toán tử logic và Bit như &&,||,&,|,^
5	Các toán tử gán như =,*=,/=,+=,-=

8: Thay đổi thứ tự ưu tiên của các toán tử 

Để thay đổi thứ tự ưu tiên trên một biểu thức, bạn có thể sử dụng dấu ngoặc đơn (): 

• Phần được giới hạn trong ngoặc đơn được thực hiện trước. 
• Nếu dùng nhiều ngoặc đơn lồng nhau thì toán tử nằm trong ngoặc đơn phía trong sẽ thực thi trước, sau đó đến các vòng phía ngoài. 
• Trong phạm vi một cặp ngoặc đơn thì quy tắc thứ tự ưu tiên vẫn giữ nguyên tác dụng. 

Ví dụ:

public class Test {

    public static void main(String[] args) {

        int a = 20;

        int b = 5;

        int c = 10;

 

        System.out.println("a + b * c   = " + (a + b * c));

        System.out.println("(a + b) * c = " + ((a + b) * c));

        System.out.println("a / b - c   = " + (a / b - c));

        System.out.println("a / (b - c) = " + (a / (b - c)));

    }

}

Kết quả:

a + b * c   = 70

(a + b) * c = 250

a / b - c   = -6

a / (b - c) = -4